Αλήθειες και μύθοι για το πώς μεταδίδονται οι ψείρες στα παιδιά. Πώς αναπαράγονται και ποια μέτρα πρέπει να πάρουν οι μαμάδες για να προστατέψουν τα κεφαλάκια των παιδιών τους από κρούσματα φθειρίασης. Συμβουλές για προληπτική θεραπεία και αντιφθειρικές αγωγές.

Με το άνοιγμα των σχολείων τα κρούσματα φθειρίασης παρουσιάζουν έξαρση καθώς οι ψείρες (ή φθείρες της κεφαλής) μεταδίδονται πολύ εύκολα μεταξύ των παιδιών.

Ωστόσο οι επιστήμονες παραμένουν καθησυχαστικοί μπροστά σε αυτό το εποχικό φαινόμενο, αφού πρόσφατη ελληνική επιδημιολογική μελέτη φανερώνει ότι το 70% των μαθητών δημοτικού θα κολλήσουν έστω και μια φορά στη ζωή τους ψείρες από τους συμμαθητές τους.

Μύθος: Αν και η επικρατούσα άποψη είναι πως οι ψείρες προτιμούν τα άλουστα μαλλιά, η πραγματικότητα είναι τελείως διαφορετική αφού η φθειρίαση δεν έχει καμία σχέση με την τήρηση των κανόνων ατομικής υγιεινής και συνεπώς προσβάλλει εξίσου καθαρά ή βρώμικα παιδικά κεφαλάκια.

Η φθειρίαση αποδεικνύεται εξίσου κολλητική με το κρυολόγημα στο «κλειστό», μικρό περιβάλλον της σχολικής τάξης, αφού οι ψείρες μεταδίδονται κατά τη στενή επαφή στη οποία έρχονται οι μικροί μαθητές όταν παίζουν.

Σημειώνεται ότι η φθειρίαση προσβάλλει κυρίως τις ηλικίες μεταξύ 5 – 12 ετών και είναι συχνότερη στα κορίτσια.

Πώς μεταδίδονται οι ψείρες στα παιδιά

Οι ψείρες είναι παράσιτα στο μέγεθος ενός κεφαλιού βελόνας που ζουν μόνο στο ανθρώπινο δέρμα και συγκεκριμένα στην επιδερμίδα της κεφαλής, τρεφόμενα με αίμα. Δεν πετούν, αλλά μπορούν να μεταπηδήσουν από κεφάλι σε κεφάλι με άμεση επαφή.

Η μετάδοσή τους διευκολύνεται με την ανταλλαγή «μολυσμένων» αντικειμένων που έρχονται σε άμεση επαφή με τα μαλλιά, όπως σκούφοι, καπέλα, βούρτσες, χτένες, τσιμπιδάκια, λαστιχάκια, στέκες, κορδέλες, αλλά και κασκόλ.

Πόσο ζουν οι ψείρες & οι κόνιδες μακριά από το κεφαλάκι του παιδιού

• Οι ψείρες δεν μπορούν να ζήσουν μακριά από την επιδερμίδα της κεφαλής πάνω από μερικά λεπτά και, επειδή παρασιτούν μόνο το ανθρώπινο δέρμα, δεν υπάρχει κίνδυνος μετάδοσής τους από κατοικίδια ή άλλα ζώα.
• Οι κόνιδες, όμως, κρύβονται, σε ρούχα, μαξιλαροθήκες και κλινοσκεπάσματα και επιβιώνουν εκεί ακόμα και επτά ημέρες.

Πώς αναπαράγονται οι ψείρες

Οι ψείρες γεννούν μερικές εκατοντάδες αυγά (100 - 300) κατά την ενήλικη ζωή της τα οποία παραμένουν κολλημένα στην τρίχα μέχρι να εκκολαφθούν. Οι νύμφες (κόνιδες) μεγαλώνουν τρεφόμενες με ανθρώπινο αίμα, ενηλικιώνονται –δηλαδή γίνονται ώριμες ψείρες που μπορούν να αναπαραχθούν– και πεθαίνουν μετά από 48 ώρες. Προτού όμως αποβιώσουν έχουν προλάβει να γεννήσουν και να τοποθετήσουν τα αυγά τους στο τριχωτό του κεφαλιού, με αποτέλεσμα να διαιωνίζεται το πρόβλημα

Μέτρα πρόληψης - Συμβουλές

Μέτρα πρόληψης και συμβουλές για τις μαμάδες:

• Να μαζεύετε τα μακριά μαλλιά στα κορίτσια.
• Να φοράτε στα παιδιά σκουφάκι κολύμβησης στην πισίνα.
• Να χρησιμοποιείτε εντομοαπωθητικά σε περιόδους επιδημίας.
• Να μην ανταλλάσσετε ρούχα, βούρτσες ή κτένες.
• Αν παρουσιαστεί ένα κρούσμα φθειρίασης στην τάξη, να ενημερωθεί άμεσα η σχολική κοινότητα ώστε να μειωθούν οι πιθανότητες υποτροπής και διαιώνισης του προβλήματος.

Ο φαρμακοποιός συμβουλεύει:

Κλινοσκεπάσματα και ρούχα να πλένονται στους 55-60οC. Σε αυτήν τη θερμοκρασία φθείρες και κόνιδες καταστρέφονται σε πέντε λεπτά.

Πραγματοποιείστε ολοκληρωμένες αντιφθειρικές αγωγές σε περιόδους επιδημίας. Προσοχή όμως… η εκτεταμένη χρήση φθειροκτόνων και αντιφθειρικών σκευασμάτων αφενός συχνά προκαλεί ανεπιθύμητες ενέργειες και, αφετέρου, τα τελευταία χρόνια έχει οδηγήσει τις ψείρες στην ανάπτυξη μηχανισμών αντοχής στα διάφορα χημικά συστατικά που περιέχουν, με αποτέλεσμα να μειώνεται και η δράση τους.

Τα διαθέσιμα σκευάσματα που καταπολεμούν τις ψείρες είναι τοπικής χρήσης και περιλαμβάνουν συνήθως σαμπουάν, λοσιόν και κρέμες μαλλιών που χρησιμοποιούνται σύμφωνα με τις αναγραφόμενες οδηγίες. Η τοπική θεραπεία για τις ψείρες διαρκεί 8-10 ημέρες και τα αποτελέσματα διαπιστώνονται με το τεστ της ψιλής χτένας, η οποία πρέπει να παραμείνει απολύτως καθαρή για δύο συνεχόμενες ημέρες.

Προληπτική θεραπεία για τις ψείρες

Ακόμα και αν το παιδί δεν παρουσιάσει κνησμό καλό είναι να λάβει προληπτική αγωγή, εφόσον έχει παρουσιαστεί έστω κι ένα κρούσμα με ψείρες στην τάξη του. Η προληπτική αγωγή συνίσταται:

• Στο χτένισμα των μαλλιών του μετά το λούσιμο με την ψιλή χτένα, ραντισμένη με οινόπνευμα. Το οινόπνευμα σκοτώνει τις ψείρες και για καλύτερο αποτέλεσμα η χτένα πρέπει να ραντίζεται εκ νέου κάθε φορά που περνάμε άλλη τούφα μαλλιών. Οι ψείρες σκάνε όταν βρέχονται με οινόπνευμα, αλλά αποφεύγουμε να ραντίσουμε απευθείας το οινόπνευμα στο παιδικό κεφάλι γιατί μπορεί να προκληθεί ερεθισμός.
• Στο ξέβγαλμα των μαλλιών του παιδιού με νερό το οποίο περιέχει ένα φλυτζάνι ξύδι. Το ξύδι αλλάζει το pH της επιδερμίδας του κεφαλιού και έτσι δεν μπορούν να αναπτυχθούν οι ψείρες.